17
 |
 |
||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kościół Świętego Krzyża oraz konwent popijarski – zespół budynków rozlokowanych liniowo wzdłuż ulicy 3 Maja w Rzeszowie.
Obecnie swoją pierwotną funkcję zachował jedynie kościół stanowiący trzon założenia budowlanego, pozostałe części klasztoru z biegiem czasu zyskiwały różne funkcje. W skrzydle południowym znajduje się siedziba Muzeum Okręgowego, natomiast w północnym I Liceum Ogólnokształcącego im. St. Konarskiego. Pierwszą fundatorką kościoła stała się Prudencja de domo Ligęza Ostrogska-Zasławska, ...
Kościół Świętego Krzyża oraz konwent popijarski – zespół budynków rozlokowanych liniowo wzdłuż ulicy 3 Maja w Rzeszowie.
Pokaż więcej
Pokaż mniej
Obecnie swoją pierwotną funkcję zachował jedynie kościół stanowiący trzon założenia budowlanego, pozostałe części klasztoru z biegiem czasu zyskiwały różne funkcje. W skrzydle południowym znajduje się siedziba Muzeum Okręgowego, natomiast w północnym I Liceum Ogólnokształcącego im. St. Konarskiego. Pierwszą fundatorką kościoła stała się Prudencja de domo Ligęza Ostrogska-Zasławska, która nowo powstałą świątynię planowała oddać w opiekę franciszkankom. Kościół wzniesiony przez muratora Jana Cangera z Tyrolu i dekoratora Jana Falconiego w stylu późnego renesansu w latach 1644–1649, nawiązywał do tzw. renesansu lubelskiego (ten sam duet pracował kolejno przy budowie kaplicy Tyszkiewiczów w Lublinie. Początkowo kościół nosił wezwanie św. Michała Archanioła, św. Jana Chrzciciela i św. Barbary. Ostateczne finansowanie budowy kościoła przypadło jednak w udziale jej szwagrowi – Jerzy Sebastian Lubomirski, który wskutek wygranego sporu z mężem Prudencji, Dominikiem Ostrogskim-Zasławskim objął w posiadanie rzeszowskie dominium. W efekcie fasada późnobarokowa wykonana w latach 1705–1707 według projektu architekta nadwornego architekta Lubomirskich – Tylmana z Gameren) znacznie zmieniła obraz kościoła. Klasztor natomiast przeznaczono dla pijarów. W dużym stopniu umożliwiły to koneksje i wpływy Lubomirskich (w trakcie szwedzkiego najazdu w łańcuckiej rezydencji rodziny przebywali bowiem królowa Ludwika Maria Gonzaga i nuncjusz apostolski – Antonio Pignatelli del Rastrello, późniejszy papież Innocenty XII). Papież Klemens IX ostatecznie erygował kolegium wraz z kościołem i szkołą bullą In iuncti nobis devinitis Pastoralis 20 marca 1668, jako trzecie po Warszawie i kolegium w Podolińcu w Polsce. Kościół początkowo wzniesiony został jeszcze w stylu zanikającego już odrodzenia, przez pochodzącego z Austrii muratora Jana Cangera. Prosty budynek bez wież (najprawdopodobniej widoczny na niesygnowanym rysunku Tylmana z Gameren) nawiązywał do typowego dla tego okresu późnego renesansu lubelskiego, choć W Tatarkiewicz budowli tej nie zalicza nawet do grupy kościołów analogicznych. Budynek cechowała konstrukcja lekka, wysmukła, wyraźne odcięcie wąskiego prezbiterium od naw. Jak się też wydaje, ze względu na późniejszą metrykę jest w formie bardziej przejrzysty, doskonalszy, dojrzalszy stylowo. Przebudowa Lubomirskich nadała kościołowi cech typowych dla architektury rozwiniętego baroku, typowych dla II. poł. XVII wieku. Jak w wielu innych przypadkach, tak i tutaj w fasadę wkomponowano dwie wieże, całości budynku nadając harmonijny charakter. Zabieg ten miał na celu optyczne powiększenie świątyni – z zewnątrz wygląda ona jako świątynia trzynawowa (do każdej nawy miał prowadzić jeden portal), podczas, gdy w rzeczywistości jest to konstrukcja jednonawowa z otaczającymi kaplicami. Architekt zastąpił również wcześniejsze budowle drewniane murowanymi – zaprojektował symetrycznie odchodzące od kościoła budynki kolegium i klasztoru, czyniąc z kościoła dominantę i centrum kompozycji. W ten sposób fasada miała długość 180 m, co czyniło ją najdłuższą jednolitą stylowo kompozycją w ówczesnej Rzeczypospolitej. W najbardziej rozbudowanej formie założenie obejmowało dodatkowo bursę szkolną (od strony ulicy ks. F. Dymnickiego), oraz konwiktu szlacheckiego (od strony ulicy R. Alsa). Całość była wpasowana dokładnie pomiędzy ulicy 3 Maja a nasyp i mury miejskie, częściowo widoczne od strony ulicy Słowackiego. Obecnie, po wielu przebudowach zespół klasztorny w znaczącym stopniu zachował swój pierwotny wygląd. Za 
|
|||||||||||||||||||||||||
/
|
||
|
||
|
||
|
|
|||||||||||
Kościół Świętego Krzyża na innych fotografiach
|
|||||||||||
|
|
|||||||||||
|
||
|
||
|
|
||
 |
|
||
|---|---|---|---|