Pomnik Koalicji Antyhitlerowskiej w Głogowie
wcześniejszy
Pomnik Zwycięstwa
niekiedy też zwany
Pomnikiem Wdzięczności Armii Radzieckiej (Czerwonej)
Powstał krótko po zakończeniu II Wojny Światowej wybudowany przez komórkę propagandy Armii Czerwonej z pomocą Niemców z Głogowa (zapędzonych do pracy).
Odsłonięcie jego nastąpiło prawdopodobnie dnia 27 maja 1945 w obecności władz miasta Głogowa, odsłonięcia dokonali sowieccy żołnierze z komendantury miasta (nie wymienieni z nazwiska).[1]
Upamiętniał poległych w czasie zdobywania miasta w lutym i marcu 1945 r.żołnierzy 3-ciej Armii Gwardyjskiej, dowodzonej przez generała-pułkownika Wasilija Nikołajewicza Gordowa, wchodzącej w skład l-ego Frontu Ukraińskiego.
Polegli (wg R. Majewskiego 116-u oficerów, 20-podoficerów i 795-u żołnierzy) zostali pochowani w zbiorowych mogiłach, w tym właśnie parku. W latach pięćdziesiątych zwłoki ekshumowano i pochowano w Gorzowie Wielkopolskim na centralnym cmentarzu wojskowym województwa zielonogórskiego.[2]
Obiekt ten jest najstarszym pomnikiem powojennym Głogowa. Wzniesiony w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej. Przedstawiał trzech żołnierzy radzieckich ze sztandarem. Grupa ta ustawiona była na wysokim czworobocznym cokole - mauzoleum wraz ze zwieńczonym gwiazdą obeliskiem. Całość została umieszczona na dwupoziomowej płycie (3 i 4 stopnie), na którą prowadzą jeszcze 3 stopnie szerszego - wyrównującego pochyłość terenu - podejścia.
Do budowy pomnika użyto kamienia, cegły i cementu. Rzeźby postaci żołnierskich zostały wykonane oddzielnie. Po bokach cokołu ustawiono dwa lekkie działa polowe, oraz - poniżej - dwa kwietniki i dwie czasze zniczy.
Front pomnika skierowany w stronę, niewidocznej stąd Odry. Czarna pamiątkowa płyta na przedniej ścianie cokołu - mauzoleum była opatrzona napisem w języku rosyjskim (nie jest znana jego treść tekstu pierwotnego) prawdopodobnie zmienionym w latach 50-tych XX wieku po generalnym remoncie przy likwidacji cmentarza). Napis po remoncie i likwidacji cmentarza brzmiał:
"CЛABA ГЕРОЯM BOИHAM
ЗЙГВАРДЕЙСКОЙ APMИИ
ПАВШИМ СМЕРЬЮХРАБ-
РЫX B БОЯХ ПРИ ВЗЯТИИ
ГОРОДА И КРЕПОСТИ -
ГЛОГАУ В МАРТЕ 1945 r."
---tłumaczenie na polski:
"CHWAŁA BOHATEROM,
ŻOŁNIERZOM 3-CIEJ
GWARDYJSKIEJ ARMII,
KTÓRZY PADLI ŚMIERCIĄ
WALECZNYCH W BOJACH
PRZY ZDOBYWANIU MIASTA
I TWIERDZY GŁOGÓW
W MARCU 1945 R"
Trzy tablice na pozostałych bokach cokołu były puste, imitowały okienka mauzoleum.[2]
Grzebanie poległych, ich znoszenie na cmentarz oraz prace pomocnicze przy budowie pomnika wykonywali Niemcy pozostali w Głogowie zapędzeni do prac. Sam teren zaś parku - cmentarza ogrodzono za pomocą ogrodzenia którego elementy zostały pozyskane z okolicznych posesji. [3]
Data odsłonięcia 27 maja 1945 podana w Kronikach Adama Królaka jest najbardziej prawdopodobna, jest w nich najczęściej wymienianą (wymieniana w maszynopisach dwa razy), raz pojawia się data 26 maja 1945. W innych wydawnictwach podawane daty, najpowszechniej 1948 rok, w książce zaś Przemysława Lewickiego "Festung Glogau 1944 – 1945" wymienia się datę 5 czerwca 1945 roku jako czas kiedy zniszczono pomnik niemiecki 5 batalionu niemieckich saperów oraz trwania prac przy budowie pomnika.
Podniosła uroczystość odbyła się natomiast w lecie 1945 r. - przejęcie opieki nad pomnikiem i cmentarzem poległych w bitwie o Głogów gwardzistów wojsk radzieckich oraz kilku żołnierzy polskich. W uroczystości tej wzięła udział cała ludność polska, kompania honorowa wojsk radzieckich i oddział Milicji Obywatelskiej miasta Głogowa.[4]
W kwietniu 1995 roku dokonano restauracji pomnika. Został poświęcony żołnierzom koalicji antyhitlerowskiej, z czym wiąże się zmiana nazwy, z Pomnika Zwycięstwa na "Pomnik Koalicji Antyhitlerowskiej". Usunięto figury żołnierzy i emblematy dotyczące Armii Czerwonej. Zmieniono napis. Na północnej ścianie po polsku, na wschodniej po rosyjsku, południowej po francusku, zachodniej po angielsku.[2]
"ŻOŁNIERZOM
KOALICJI ANTYHITLEROWSKIFJ
POLEGŁYM NA FRONTACH
DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ
MIESZKAŃCY GŁOGOWA"
W dniu 08. 05. 1995 r. biskup diecezji Gorzowsko-Zielonogórskiej Adam Dyczkowski odprawił tu uroczystą mszę świętą w 50 rocznicę zakończenia II Wojny Światowej oraz poświęcił na nowo odsłonięty pomnik.[2]
źródła:
[1]Kronika Głogowa – Adam Królak, maszynopis w archiwum TZG (Towarzystwa Ziemi Głogowskiej)
[2]Janina Serafin "Pomniki Głogowa", Głogów TZG (Towarzystwo Ziemi Głogowskiej) wydanie 2001r.
[3]Przemysław Lewicki „Festung Glogau 1944 – 1945” Głogów 2008
[4]Janusz Chutkowski "Powstanie władzy polskiej w Głogowie i jej działalność w latach l945 - l950" EZG - Głogów l997
